Nurlan Həsənli: “Çəkiliş meydançasına ssenarisiz girmirəm”

Gənc ssenarist və rejissor Nurlan Həsənli ilk ali təhsilini Qafqaz Universitetinin regionşünaslıq fakültəsində alıb. Ssenari və kino sənətinin əlifbasını isə Türkiyədə Mərmərə Universitetinin radio-televiziya-kino bölməsində və Erasmus mübadilə proqramı ilə Macarıstanda oxuyarkən öyrənib. Televiziya serialları üçün ssenarilər yazan Nurlan, pandemiya dövründə öz filmlərini çəkməyə başlayıb. “Bir ata haqqında” (Toğrul Musa ilə birlikdə), “Onlar”, “İnsanlar və sürünənlər” adlı sənədli və  “Pişiyi qurtar!”, “Limit sonsuzluğa yaxınlaşanda” bədii qısametrajlı filmlərin həm ssenari müəllifi, həm də quruluşçu rejissorudur. Hazırda “Hayana?” adlı bədii və “Köçəri” adlı sənədli layihələr üzərində işləyir. Nurlan “Hayana?” ssenarisi ilə bu ilin avqust ayında Bosniyada keçirilən Sarayevo Beynəlxalq Kino Festivalının     ssenarilərin inkişafı (Script Station) bölməsində iştirak  edib. “İnsanlar və sürünənlər” filmi isə Gürcüstanda keçirilən CineDOC Beynəlxalq Sənədli Film Festivalının “Fokus Qafqazdır!” müsabiqəsində yarışır.  

– Elə universitet vaxtından ssenari yazmağa fokuslanmışdım, daha çox ssenarist olmaq, bu istiqamətdə davam eləmək istəyirdim. Pandemiya vaxtı serial çəkilişləri dayandı, heç təklif gəlmədi. Ona görə də özüm yazıb, özüm çəkmək qərarına gəldim. Bunlar da əsasən, evin içində çəkilən filmlər idi. Daha sonra yavaş-yavaş küçəyə çıxdım; öz büdcəmizlə qısa filmlər çəkirdik.

– Onda elə pandemiya dövründən başlayaq. ‘Bir ata haqqında’ filmi neçə günə çəkilib?

– Təxminən, bir həftəyə.

– Bir həftəyə nə qədər material toplaya bilmişdiniz?

– Toğrul əvvəldən evdəki vəziyyətlə bağlı bir az material çəkmişdi. Atasını yaxşı tanıyırdım, Toğrul atasından tez-tez danışırdı. Əslində, biz başqa bir ssenari yazmışdıq, atasının musiqiçi kimi həyatını çəkəcəkdik; pandemiya başlayanda o qaldı. Biz də hekayəni dəyişib atanın musiqi ilə məşğul ola bilməməyini, musiqisiz həyatını çəkdik. Başlanğıcda sırf sənədli kimi düşünməmişdik, “dokudram” olmasını istəyirdik. Sonra festivallara müraciət eləyəndə sənədli film kimi təqdim etdik, elə də qaldı.

– Mən də elə bunu demək istəyirdim ki,  bəzi məqamlarda qəhrəmanın yönləndirildiyi hiss olunur.

– Dediyim kimi, bəzi hazır materiallar vardı. Onların əsasında ssenari yazmışdım. Qalan yerləri də təzədən çəkdik.

– Yəni çəkəndə quruluş verirdiniz?

– Bəli. Hətta onlayn quruluş vermişik. Pandemiyada evdən çıxa bilmirdik deyə, mən zum tətbiqi vasitəsilə quruluş vermişəm, montajında da eyni vasitə ilə işitrak eləmişəm.

– Mən filmə ilk dəfə baxanda atanın taksiçilik etməyə çıxdığı səhnədə düşündüm ki, kamera maşının içinə girməsə, demək, bu film alınıb. Və kamera blokdan bayıra çıxmadı. Belə məqamlar filmə sənədli, müşahidə filmi ab-havası verir.

– Əslində, Toğrul atasının çölə çıxmağını çəkmişdi, amma montajda kəsdik, çünki bizim sərhədimiz o evlə məhdudlaşırdı; ordan çıxmamalıydıq.

– “Bir ata haqqında” filmini bədii film kimi nəzərdə tutduğunuzu dediniz. Sonra onu bədii və sənədlinin sintezinə çevirmisiniz. Yeri gəlmişkən, soruşum: sənədli filmdə ssenarinin əvvəldən yazılması mümkündürmü?

– Mən rejissuraya ssenaristlikdən gəldiyimə görə, nə çəkirəmsə, hamısının planı əvvəlcədən hazır olur. Yazmadan meydançaya girə bilmərəm. Əksi mənə qəribə gəlir.

– Söhbət sənədli filmdən gedəndə də?

– Hə. Çünki mən belə başa düşürəm ki, hər prosesdə maksimum nəyi edə bilərsənsə, onu eləməlisən. Ssenaridən danışırıqsa, nə qədər qaralama yaza bilirsənsə, o qədər yazmalısan. Mən özüm bir ssenarini beş-altı dəfə fərqli formalarda yazıram. Sonra dostlarıma, güvəndiyim insanlara oxutdururam, tam ürəyimə yatana qədər üzərində işləyirəm. Çəkilişdə də, montajda da həmçinin. Sənədli filmə gəldikdə isə, hamısına əvvəlcədən tritment yazıram, dialoqsuz, sadəcə hekayə axışını. Çəkəcəyim filmlə bağlı bir az araşdırma eləyirəm – internet resurları varsa, ordan, kitab varsa, kitabdan; çəkəcəyim məkana gedib xarakterləri araşdırıram. Sonra isə bütün bunları hekayə şəklinə salıram. Məsələn, “İnsanlar və sürünənlər”in qəhrəmanları ailəvi dostlarımızdır. Onların əhvalatları ilə tanış oldum, suallar verməyə başladım. Sonra da öyrəndiklərim əsasında tritment yazdım və çəkilişə onunla getdim. Amma tritmenti improvizasiyaya açıq saxlayıram. Yəni prosesdə başqa hadisələr baş verdikcə, onları da çəkirəm. Məsələn, “İnsanlar və sürünənlər”i çəkəndə zooparkın bağlanıb işçilərin çıxarılması kimi bir hadisə yox idi, biz elə zooparkla davam eləyəcəkdik. Amma işçilər çıxarıldı, təzə işçilər gəldi. Mən bunu da filmə daxil elədim.

– “İnsanlar və sürünənlər”i axıra saxlamışdım, amma bir halda ki söhbət özü gətirdi, fikirlərimi deyim. Bu, ən çox bəyəndiyim filminiz oldu. Bu filmdə həm insanın özündən zəifə tanrılıq iddiası, həm də özündən güclünün qarşısında acizliyi var, eyni zamanda Adəm və Həvva hekayəsini fərqli bir variasiyada danışmısınız və bütün bunları 13 dəqiqəyə sığışdıra bilmisiniz.

– Təşəkkür edirəm.“Pişiyi qurtar”ın çəkilişləri bir az uzanmışdı və pulum bitmişdi. Həmin vaxt “DokuBaku”nun laboratoriyası açılmışdı və qalib gələn layihəyə pul mükafatı təyin olunmuşdu. Mən də “İnsanlar və sürünənlər”in qısa sinopsisini yazıb ora müraciət etdim. Fikirləşirdim ki, qalib gəlsəm, alacağım pulla yarımçıq filmimi bitirərəm. Laboratoriyanın məşğələlərində sinopsisi inkişaf etdirdik. Eyni zamanda qəhrəmanlarımla da görüşməyə davam edirdim və yavaş-yavaş hekayəni formalaşdırıb geniş bir tritment yazdım. Laboratoriyada qalib oldum və “Pişiyi qurtar” filmini tamamladım. “İnsanlar və sürünənlər”i isə büdcəsiz çəkdim. İlkin fikrim xarakterləri izləmək və nə çıxsa, onu filmə çevirmək idi. Sonra qadının hamilə olduğunu öyrəndim və gördüm ki, bu, əslində, Adəmlə Həvvanın hekayəsidir – Adəm, Həvva, uşaq, ilan – hamısı birlikdə xoşbəxt yaşasaydı, İncildəki hekayə necə olardı? Nəticədə metaforik sənədli film yarandı. Hərçənd mənim hekayəmdə də ilan gedir, Adəmlə Həvva uşaqları ilə xoşbəxt yaşamağa davam eləyirlər.

– Yeri gəlmişkən, kamera ilanlara çox yaxınlaşırdı. Yaxınlaşırdı deyəndə, bir-iki istisna olmaqla, adətən, məhz yaxından çəkirdi. Qorxmurdunuz?

– Düzü, bir az qorxurdum. Hətta kameranın silkələndiyi bir kadr da vardı. Orada operator qorxub kameranı fırlatmışdı.

– Bəs ilanın dovşanı udduğu səhnəni çəkmişdiniz?

– Yox. Çünki elə səhnələr çox ağır gəlir izləyicilərə. Yeri gəlmişkən, bu filmlə “CineDOC”da yarışıram. Ora “DokuBaku”nun qalibi kimi əvvəlcə layihə halında göndərmişdim. Sonra isə hazır filmi göndərdim.

– Uğurlar arzulayıram. Qayıdaq əvvələ. “Bir ata haqqında” filmindən sonra eksperimental filmlərə keçmisiniz. Niyə birdən-birə eksperimentalı sınamaq istədiniz? Digər, necə deyərlər, ənənəvi təhkiyə formaları sizə maraqlı deyildi?

– Əslində, üç-dörd filmdən sonra bu qənaətə gəldim ki, ənənəvi narrativlərlə başlasaydım, daha yaxşı olardı. Digər tərəfdən o filmlərin ssenarilərini yazanda qarşıma məhz eksperimental film üçün ssenari yazmaq məqsədi qoymamışdım. Məsələn, “Limit sonsuzluğa yaxınlaşanda”da sadəcə özüm haqqında bir hekayə yazırdım – pandemiya dövrü, müharibə və öz işimlə bağlı. Evdəydim, bilmirdim neyləyim. Bu halımı təsvir edən bir şey yazmaq qərarına gəlmişdim. Həmin vaxt Rene Maqritt haqqında çox oxuyurdum, rəsmlərinə baxırdım. Yəni o forma öz-özünə alındı. Filmə gündəlik xəbərləri salmaq istəyirdim, xarakterlərin üzlərini göstərmək istəmirdim, fərqli bir forma tapmağa çalışırdım. Maqrittin əsərlərinə baxanda gördüm ki, o, bunu çox fərqli formada eləyib. Onun əsərlərindən istifadə elədim. Beləcə, sonda eksperimental film alındı. Yəni içimdən necə gəlirdisə, onu elədim və nəticə bu oldu. Hazırda tamamilə klassik üslubda olan bir film işləyirəm və bundan sonra da elə davam eləmək istəyirəm. Amma içimdən gəlsə, ora da hansısa bir magik-realizm elementləri əlavə edə bilərəm.

– “Sonsuzluq”da Maqrittdən başqa hansısa rəssamlardan da istfadə eləmisiniz, yoxsa təkcə Maqrittdir?

– Təkcə Maqrittdir.

-Bu filmin təsvir həlli məşhur rəsm əsərlərinə referanslardan ibarət olsa da, kifayət qədər orqanik görünür, hekayənin içində əridə bilmisiniz. 

– Mən də elə bunu istəyirdim. İstəyirdim ki, filmi izləyənlər o əsərlərdən xəbərsiz olsa belə, hekayənin içində aydın olsun. Məsələn, Maqrittin “Öpüşmə” əsəri. Həmişə o əsərə baxanda fikirləşirdim ki, niyə belə edirlər? Pandemiya vaxtı ağlıma gəldi ki, rəsmdəki personajlardan biri xəstədir deyə, belə öpüşürlər; və bu səhnə filmə çox orqanik şəkildə oturdu. Sonra gerisi gəldi. Maqrittin “Böyük müharibə” əsəri var, üzündə gül olan qadını təsvir edib. Ondan istifadə elədim. Ya da “Güzgü” əsəri…  

– Bəs çəkinmədiniz ki, asan yola qaçıb deyərlər?

– Yox. Mən içimdən gəldiyi kimi yazıb çəkirəm. Heç vaxt pis, zəif film çəkməkdən də qorxmuram. Bayaq dedim, indi klassik, tamamilə dram janrında olan film ssenarisi yazıram. Amma ola bilsin, bir səhər durdum və magik-realizm qatmaq ağlıma gəldi. Bunu edərəm. Ümumiyyətlə, mənim yalnız bir kriteriyam var – içimdən gəldiyi kimi yazmaq. Bu qədər.

– “Pişiyi qurtar!” filmində istifadə elədiyiniz fənd çox xoşuma gəlmişdi. Həm şok effekti yaradır, həm də bütün situasiyanın, yaşadığımız absurd reallığın içində təbii təsir bağışlayır. Bu ağlınıza necə gəldi?

– Mən magik realizmi çox sevirəm. İndi dedikləriniz də magik-realizmin təsviridir: şok effektli fantastik şeylər olur, amma onlar reallığı pozmur. Sadəcə reallığı bir az gücləndirmək, daha da açmaq üçün istifadə olunur. Mən vaxtilə bu üslubda hekayələr də yazırdım. Bu film də kovid vaxtı beynimə ilişən mövzular, yan hekayələr, həmin vaxt oxuduğum xəbərlər, öz ağlıma gələn şeylərdən ibarətdir; onları bir yerə toplamışdım, ağlıma gəldikcə yazmışdım. Pandemiya vaxtı bunları kollaj şəklində bir hekayəyə salmaq istədim. Çox sevdiyim rejissor Harmoni Korinin “Qummo” adlı bir filmi var, Amerikada tornadodan sonra insanların necə yaşadıqları barədə film-kollajdır. O vaxtlar bu film də həmişə beynimdə fırlanırdı. Bütün bunları bir yerə topladım. Amma mərkəz xətt kimi klassik bir hekayə də lazım idi. Pişik əhvalatını mənə aktrisa Günel İmanova danışmışdı, öz başına gəlmişdi. Günellə görüşdüm, əhvalatı yenidən danışdı, səsini yazdım. Sonra hekayənin üstündə işləməyə, kollajları ona calamağa başladım. Ancaq ilk variantda pişik real idi. Bir gün yazanda ağlıma gəldi ki, pişiyi fərqli eləyim. Kostyumunu tikdirdik və belə bir xarakter alındı.

– Bir halda ki belə bir fənddən istifadə eləmisiniz, pişiyin nəzər nöqtəsini  bir az çox göstərmək daha maraqlı olmazdımı? Çünki, personaj bir az qeyri-funksional qalıb, sonda bircə kadr görürük.

– Ola bilərdi, haqlısınız. Pişik tapılandan sonra bir-iki səhnə əlavə etmək olardı.

– Nurlan, Sarayevo festivalında iştirak etdiniz. Mümkünsə, bir az bu barədə danışın. Necə keçdi? İştirak etdiyiniz modul hansı mərhələlərdən ibarət idi?

– Festivalın ssenari üzrə modulunda “Hayana?” adlı qısametraj ssenarimlə iştirak edirdim. Birinci və İkinci Qarabağ müharibələrini əlaqələndirən iki qadın haqqında bir hekayədir. Orda digər modullar da vardı, rejissorlar, montajçılar üçün. Onlarla da maraqlandım, bir-ikisinə girdim. Amma, həqiqətən, ən maraqlısı bizim modul oldu. Üç mentorumuz var idi: Britaniya ssenaristlər gildiyasının rəhbəri Oliviya Hetrid, Lokarno və Venesiya festivallarının proqram tərtibçisi Tereza Kavina və finlandiyalı ssenarist Yan Förstrom. Birinci mərhələdə ssenarilərin ümumi müzakirəsi oldu. Bu, maraqlı təcrübəydi. Bizi iki nəfərdən ibarət qruplara böldülər. Beş dəqiqə içində ssenarilərimizi bir-birimizə danışmalıydıq. Sonra mən partnyorumun ssenarisindən yadımda qalanları təqdim edirdim, o da mənim ssenarimdən yadında qalanları. Çox maraqlı idi. Həm pitçinq eləyə bilirdik, həm də  hekayələrimizin nə qədər başa düşüldüyünü, emosional təsiri olub-olmadığını görürdük. Onu da deyim ki, mentorlar bütün ssenariləri əvvəlcədən oxumuşdular və öz qeydlərini bildirirdilər. İkinci mərhələdə üç mentor bir iştirakçı ilə görüşürdü. Burda daha geniş suallar verirdilər. Üçüncü mərhələ təkbətək görüşlər idi. Hər mentor bir iştirakçı ilə söhbət edirdi. Mənə Venesiya və Lokarno festivallarının proqram tərtibçisi Tereza düşmüşdü. Uşaq kimi hər şeylə maraqlanırdı, bir şey deyən kimi dərhal internetdə araşdırırdı. Deyəsən, hər üç mərhələdə ən çox mənim ssenarim müzakirə olundu. Hər üç mentorun vurğuladığı əsas məqam hekayəmin arxa planı – bəkqraundu ilə bağlıydı. Çünki hadisənin keçmişini bilmirdilər. Mən yazanda heç bu barədə düşünməmişdim, çünki təbliğat hekayəsi yox, iki qadının əhvalatını yazırdım. Tereza dedi ki, biz əksini bilirdik, sizin işğalçı olduğunuzu düşündürdük, amma hekayəni oxuyandan sonra araşdırdım, Ağdam kimi “kabus şəhər” olduğunu öyrəndim. Onda mən başa düşdüm ki, dünyanın bizi anlamağını istəyirik, amma bunu səhv yollarla edirik. Mövzunu sadə, insan hekayələri ilə işləyəndə, izləyicilər gerisini özləri araşdırırlar, axtarıb-tapırlar və bu daha təsirli olur. Nəticədə, ikinci görüşdə mən hekayənin anlaşılması üçün Qarabağ müharibəsinin tarixi, 90-cı illər və s. barədə bir az məlumat verməli oldum. Yeri gəlmişkən, orda maraqlı bir məqam oldu. Birinci mərhələdə mənimlə eyni qrupa düşən qız  hekayəmi çox ətraflı izah elədi, hər şeyi anlamışdı. İki gün sonra həmin qızı küçədə gördüm, bir az söhbət elədik. Serbiyada yaşadığını, anasının bosniyalı olduğunu, burdan köçürüldüyünü dedi; vaxtilə anasının yaşadığı evə baxmağa gedirmiş. Niyə hekayəni asanlıqla başa düşdüyünü anladım. Mənim hekayəmin qəhrəmanlarından biri də Ağdamdakı evinə getməyə çalışan qadındır. Bilmirəm, ondan təsirlənmişdi, yoxsa elə əvvəldən fikrində vardı, amma belə bir maraqlı nüans yaranmışdı və xoşuma gəldi.

– İki müharibənin kəsişməsində baş verən bir hekayə danışırsınız və sizə deyirlər ki, bu hekayəni anlamaqda çətinlik çəkirik, tarixə dair məlumat istəyirlər. Demək, ssenaridə bir yarımçıqlıq, boşluq var. Mentorlar ssenaridəki bu boşluğu aradan qaldırmaq üçün nə tövsiyə etdilər?

– Birinci, titrlərə yazmağı tövsiyə elədilər. Mən də bunun çox sadə həll olduğunu, belə istəmədiyimi, başqa variant tapacağımı dedim. Təlimlərarası boş günlərin birində lazımi həlli tapdım. Mənim ssenarimdə belə bir məqam var: filmin içində sənədli film çəkilir. Mən sadəcə həmin sənədli filmi bir az uzatdım, mövzu ilə bağlı ehtiyac duyulan bütün məlumatları isə kadrarxası səs kimi həmin sənədli filmin içinə saldım və sənədli filmin içində olduğu üçün didaktik görünmədi. Üçüncü dərsimizdə tapdığım həlli mentorlara dedim, bəyəndilər.

– Yəni filmdə xronikal kadrlardan istifadə edəcəksiniz?

– Sənədli filmin tritmentini yazıb ayrıca çəkəcəyəm, sonra bədii hissələri çəkib birləşdirəcəyəm.

– Ssenarinin inkişafı prosesi ilə bağlı maraqlı şeylər danışdınız. Bizdə bu mərhələyə hələ təzə-təzə diqqət yetirməyə başlayırlar. Ümumiyyətlə, ssenarinin inkişaf etdirilməsi nə qədər vacibdir?

– Çox vacibdir. Mənim üçün bu işin ən çətin, həm də ən maraqlı, ən vacib tərəfi ssenaridir. Mən ssenaristəm. Üç-beş ildən bir ürəyimə çox yatan bir hekayəm olsa, özüm çəkərəm, amma ömür boyu ssenarist olaraq qalmaq istəyirəm. Yaxınlarda Bleyk Sneyderin kitabını oxuyurdum, “Oskar” mükafatı almış bir ssenarinin yüzüncü versiya olduğunu yazmışdı. Yəni hətta kağız üzərində işləyərkən də mükəmməliyə can atırlar. Bizdə isə ağlımıza bir ideya gəlir, hələ heç nə yazmamış, nə alınacağını görməmiş “möhtəşəm bir ideyam var, gəlin, çəkək” deyirik. Mən yazmamış bir hekayənin yaxşı olub-olmadığını deyə bilmərəm; yazaq, bitsin, görək nə alınır. Birinci, ikinci, üçüncü qaralamanı həmişə yaxın çevrəmə oxutdururam, ssenarinin, ən azı, beş-altı versiyasını yazıram. Özü də çox köklü dəyişikliklər edirəm. Bu mənim üçün çox önəmlidir. Mənim üçün birinci yerdə ssenari gəlir: nə qədər mükəmməl olsa, bir o qədər yaxşıdır. Əvvəllər sadəcə öz dost-tanışlarıma oxudurdum. Sonra fərqinə vardım ki, ssenari məsələsində də xaricə çıxmaq lazımdır. Çünki burda lokal olaraq hadisələri bilirik, xarakterləri tanıyırıq və hekayə aydın olur. Amma xaricdə başa düşülmür. Əslində, Sarayevo festivalına da buna görə müraciət eləmişdim. Getdim və gözlədiyim şeyi də aldım: hekayədə boşluq, qaranlıq məqamlar qalmasın, hamıya aydın olsun, oxuyanlar, izləyənlər onun məğzinə diqqət yetirsinlər, fikirləşsinlər. Bu isə ancaq və ancaq dəfələrlə yazmaqla, ssenari inkişafı proqramları ilə alına bilər. Evin içində öz qərarınla, öz zövqünə görə yazmaqla sadəcə özünü məmnun edə bilərsən.

– Nurlan, yəqin ki, başqa ölkələrdən gələn iştirakçılarla da ünsiyyətdə olmusunuz. Bizimlə onların bir fərqi varmı?

– Orda istər Hacı Səfərov olsun, istər Türkan Hüseynova, ya da mən – bilik, bacarıq baxımından heç kimdən geri qalmırdıq. Hətta deyim ki, onlardan daha çox bilirdik. Sloveniyalı iştirakçıya Kristian Minqunun filminə baxmağı təklif elədim, tanımadı. Filmdən çıxanda Kristian Minqunu ona tanıtdığıma görə təşəkkür elədi. Biz rumınlarla rumın kinosu, macarlarla macar kinosu haqqında rahat danışırdıq. Bizim geri qaldığımız nöqtə nə idi? İmkanımız yox idi. Həqiqətən, bizə imkan yaradılmır. Türkanın layihəsinin pitçinqini izləməyə getmişdim. Orda iştirak eləyən bütün layihələrin dərc olunduğu broşürü vərəqlədim, hər kəsin bioqrafiyasını, loqlaynlarını oxudum. Üç dənə yaxşı hekayə vardı, biri də Türkanın idi. Elə qalib də həmin üç layihədən biri oldu. Broşürləri oxuyuram və baxıram ki, hamısının ilk filmləri əvvəl öz dövlətindən, öz film fondlarından, mədəniyyət nazirliyindən sonra isə beynəlxalq fondlardan dəstək alıb. Türkanın isə ancaq son filmində prodakşn dəstəyi var, qalan filmlərini öz imkanları hesabına çəkib. Onlarla bizim aramızdakı fərq budur. Məsələn, serbiyalı rejissor dedi ki, onların ölkəsində ssenari rezidensiyası var, yaradıcılıq evi kimi bir şeydir, meşəlik ərazidə yerləşir, ssenarilərini orda yazırlar. Amma biz belə bir şey üçün xaricə getməyə məcburuq. Ya da “Torino Film Laboratoriyası” adlanan bir təlim var, qəbul olunmaq üçün müəyyən bir məbləğ ödəməlisən. Həmin qız üçün o məbləği Serbiyanın Mədəniyyət nazirliyi ödəyib. Yəni bir çox ölkələrdə sadəcə ssenarinin inkişafına, prodakşna və ya post-prodakşna dəstək verilmir, bu kimi rezidensiyalara, proqramlara getmək üçün yol xərcləri, müraciət üçün lazım olan məbləğlər də dövlət tərəfindən ödənilir. Yaxud film çəkmişəm, festivala göndərmək istəyirəm, pulum yoxdur, ölkənin mədəniyyət nazirliyi, kinofondları, gənclər üçün nəzərdə tutulan proqramlar festival büdcəsi ayırır. Bizim çatışmayan tərəfimiz budur. Biz xarici fondlara, maliyyə mənbələrinə müraciət edəndə birinci öz ölkəmizin də layihədə iştirak edib-etmədiyini, maliyyə dəstəyi verib-vermədiyini soruşurlar. Bu olmayanda biz xarici fondlardan dəstək istəyə bilmirik. Çünki birinci öz ölkəndə özünü təsdiq eləməlisən ki, xaricdən dəstək ala biləsən. Bu tərəfimiz axsadığı üçün də bir çox beynəlxalq tədbirlərdən geri qalırıq.

– Nurlan, axırıncı layihəniz “Köçəri”nin treylerini izlədim. Film hazırdır?

– Onun sadəcə treylerini çəkmişəm. Bu film üçün çoxdan araşdırma eləyirdim, xeyli insanla görüşüb danışmışam – turizm agentliklərində işləyənlər, o yolu gedən fotoqraflar,  yaylaqda olan adamlar, yerlilər.. Sarayevoya getməyə iki həftə qalmış gedib treylerini çəkdim ki, bəlkə festivalda kiməsə göstərməyə imkan oldu. Sinopsisini, tritmentini – hər şeyini yazmışam və sənədli filmin inkişafı proqramlarına göndərirəm. Sarayevoda da bir neçə nəfərə göstərdim, onlar da maraqlandılar. İstəyirdim ki, “Köçəri” hələ proyekt halındaykən tanınsın, artıq bilinsin festivallarda. Bu filmi hissə-hissə çəkəcəyəm, çünki qışlaq, yaylaq və köç yolundan ibarət olacaq. Fevralda, apreldə və yayda – üç dəfə çəkiliş edəcəyəm. Bu filmin prodüserliyini Emil Nəcəfovun “Ultra prodakşn” şirkəti eləyir. Emil bu ölkədə gördüyüm, həqiqətən yaxşı kino yaratmaq istəyən, bunun üçün, yeri gələndə hətta öz cibindən, yeri gələndə, texnikasıyla dəstək olmağa çalışan yeganə adamdır. Rejissoru başa düşür. Bilirəm ki, arxamda kimsə dayanıb, orda kimsə çəkilişlərə mane olmağa çalışsa, zəng edə biləcəyim bir adam var. Bu, çəkiliş prosesində məni çox rahat edir.

– Və son olaraq: “CineDOC” necə keçir?

– “CineDOC” Tbilisidə kinoteatrlarla razılaşa bilmədikləri üçün bu il Batumidə keçirilir. Batumi Art House Film Festivalı öz yerlərini onlara təklif edib. Mənim filmim 20 və 25 sentyabrda göstəriləcək. Təəssüf ki, yol xərclərinə görə iştirak edə bilmirəm. Ümid edirəm, bəyənilər orada.

– Maraqlı müsahibə üçün təşəkkürlər.

Müsahibəni hazırladı: Aygün Aslanlı